راهنمای آمادگی سنجش تراکم استخوان یا تست DEXA؛ قبل از آزمایش تراکم استخوان چه کنیم؟

سنجش تراکم استخوان یا DEXA scan یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت استخوان‌ها و تشخیص مشکلاتی مانند پوکی استخوان و استئوپنیا است. این تست با استفاده از اشعه ایکس، میزان مواد معدنی موجود در استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و به پزشک شما کمک می‌کند تا ریسک شکستگی استخوان را ارزیابی کند. در این مقاله، مراحل و نکات مهم آمادگی سنجش تراکم استخوان را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توانید بهترین نتیجه را از تست خود بگیرید.

DEXA scan چیست؟

DEXA مخفف Dual-Energy X-ray Absorptiometry است و یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد برای بررسی تراکم استخوان‌ها محسوب می‌شود. برخلاف رادیوگرافی ساده که تنها تصویر استخوان را نشان می‌دهد، DEXA میزان کلسیم و مواد معدنی موجود در استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و نموداری از سلامت استخوان شما ارائه می‌دهد.

در مرکز تصویربرداری و رادیولوژی راد در تهران، بلوار کشاورز، این تست با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته و تحت نظر پزشکان فوق تخصص انجام می‌شود. تکنسین‌های مجرب، معمولا نواحی لگن و ستون فقرات را اسکن می‌کنند، اما در صورت نیاز می‌توانند استخوان‌های دیگر مانند ساعد را نیز بررسی کنند.

چه کسانی نیاز به سنجش تراکم استخوان دارند؟

سن، سابقه خانوادگی و برخی شرایط پزشکی می‌توانند ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند. گروه‌های زیر معمولاً به انجام منظم DEXA نیاز دارند:

• زنان بالای 65 سال
• مردان بالای 70 سال
• افرادی که بالای 50 سال سن دارند و سابقه شکستگی استخوان داشته‌اند
• کسانی که والدین یا پدربزرگ‌ومادربزرگ‌شان پوکی استخوان داشته‌اند
• افرادی که بیش از 4 سانتی‌متر از قد خود را از دست داده‌اند

علاوه بر این، برخی بیماری‌ها یا داروها می‌توانند تراکم استخوان را کاهش دهند، از جمله:

• بیماری‌های خودایمنی
• مصرف سیگار و الکل
• کمبود ویتامین D
• داروهای کورتیکواستروئید یا برخی داروهای سرطان
• داروهای ضدتشنج و مهارکننده‌های هورمونی

مراحل آمادگی سنجش تراکم استخوان

برای اینکه نتایج DEXA دقیق و قابل اعتماد باشند، رعایت چند نکته ساده پیش از تست ضروری است:

1. لباس مناسب بپوشید

• لباس راحت و تنگ مانند شلوارک یا لگینگ ورزشی مناسب است.
• از پوشیدن لباس‌های گشاد و با جیب‌های زیاد خودداری کنید.
• بهتر است لباس‌ها بدون زیپ و دکمه فلزی باشند.
• خانم‌ها می‌توانند از سوتین ورزشی حمایتی استفاده کنند.

2. تمام وسایل فلزی و جواهرات را بردارید

• قبل از اسکن، ساعت، انگشتر، گوشواره، عینک و کلیدهای خود را از بدن جدا کنید.

3. مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین را محدود کنید

• حداقل 24 ساعت قبل از تست از مصرف مکمل کلسیم و داروهای ضداسید خودداری کنید.
• اگر اخیراً از مواد حاجب گوارشی یا رادیونوکلئیدها استفاده کرده‌اید، انجام تست را با پزشک هماهنگ کنید.

4. دو ساعت پیش از تست ناشتا باشید

• برای گرفتن تصاویر دقیق‌تر، توصیه می‌شود که حداقل دو ساعت قبل از اسکن چیزی نخورید.

5. هیدراته باشید

• مصرف آب کافی پیش از تست مهم است و به تکنسین کمک می‌کند تصاویر با کیفیت‌تری ثبت کند.

توجه: افرادی که باردار هستند یا احتمال بارداری دارند، باید پیش از انجام تست، موضوع را به پزشک و تکنسین اطلاع دهند.

روند انجام تست

در مرکز راد، روند انجام DEXA به این صورت است:

1. روی تخت مخصوص اشعه ایکس دراز می‌کشید.
2. تکنسین شما را در وضعیت مناسب قرار می‌دهد و از فوم یا وسایل جانبی برای نگه‌داشتن بدن استفاده می‌کند.
3. دستگاه اسکنر با استفاده از دو پرتو X کم‌سطح، تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند و تصاویر و نمودارهای مربوطه را روی کامپیوتر نمایش می‌دهد.
4. کل روند معمولاً حدود 30 دقیقه طول می‌کشد.

تفسیر نتایج DEXA

نتایج سنجش تراکم استخوان با T-score گزارش می‌شوند:

• بین 0 و -1: تراکم استخوان سالم
• بین -1 و -2.5: استئوپنیا (کاهش تراکم استخوان و ریسک پوکی استخوان)
• کمتر از -2.5: پوکی استخوان یا استخوان‌های ضعیف

بر اساس نتایج، پزشک ممکن است توصیه کند:

• ورزش منظم (پیاده‌روی، یوگا، تمرینات مقاومتی)
• مصرف مکمل و تغییرات غذایی برای افزایش کلسیم و ویتامین D
• داروهای تقویتی استخوان در صورت نیاز

مزایای انجام DEXA

• شناسایی نقاط ضعف استخوان و ریسک شکستگی
• بررسی تاثیر داروها و تغییرات سبک زندگی روی سلامت استخوان
• ارائه راهنمایی برای تغذیه و فعالیت بدنی
• امکان پیشگیری و مدیریت بیماری‌های مزمن قبل از بروز علائم

در مرکز تصویربرداری و رادیولوژی راد، تست DEXA با بالاترین دقت و ایمنی انجام می‌شود و نتایج توسط پزشکان فوق تخصص بررسی می‌گردد تا برنامه درمانی یا پیشگیری مناسب برای شما طراحی شود.

جمع‌بندی

آمادگی سنجش تراکم استخوان ساده، سریع و بدون درد است، اما رعایت نکات پوشش، مصرف مکمل‌ها و هیدراتاسیون اهمیت زیادی دارد. این تست، به شما و پزشکتان امکان می‌دهد سلامت استخوان‌ها را ارزیابی کرده و اقدامات پیشگیرانه مناسب را آغاز کنید. برای انجام دقیق و ایمن DEXA، مرکز تصویربرداری راد در تهران، بلوار کشاورز، با تجهیزات پیشرفته و تیم پزشکی متخصص، یکی از بهترین گزینه‌ها است.

منابع:

1. Dexafit. How To Prepare for a Dexa Scan.

2. WebMD. Bone Density Test (DEXA Scan) Overview.

3. Mayo Clinic. DEXA Scan: Procedure and Results.

4. NIH Osteoporosis and Related Bone Diseases National Resource Center. What is a Bone Density Test?: