کیفوز یا قوز کمر چیست؟

کیفوز یا قوز کمر چیست؟

کیفوز، قوز کمر یا گوژپشتی یک گرد شدن اغراق آمیز و رو به جلو در قسمت فوقانی ستون فقرات است. در واقع قسمت بالای پشت به طور طبیعی کمی کیفوز دارد ولی افزایش بیش از حد این انحنا به عنوان یکی ازناهنجاری های ستون فقرات شناخته می شود. به طور کلی محدوده طبیعی خمیدگی کیفوز بین 20 تا 50 درجه است و خمیدگی بیش از 50 درجه نشانه هایپرکیفوز است.

کیفوز خفیف مشکلات کمی ایجاد می کند. کیفوز شدید اما می‌تواند باعث درد و بدشکلی بدن شود. در افراد مسن، کیفوز اغلب به دلیل ضعف در استخوان های ستون فقرات است که باعث فشرده شدن یا ترک خوردن آنها می شود. سایر انواع کیفوز می تواند در نوزادان یا نوجوانان به دلیل ناهنجاری ستون فقرات در طول زمان ظاهر شود. درمان کیفوز به سن شما و علت و عوارض انحنا بستگی دارد.

علائم و عوارض کیفوز یا قوز کمر

کیفوز خفیف ممکن است هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نکند. اما کیفوز شدید ممکن است باعث موارد ذیل شود:

• کوتاهی قد و قامت
• جلو آمدن سر و گردن
• گرد شدن شانه ها
• خستگی مزمن و درد
• کوتاهی و ضعف عضلات قفسه سینه
• شل و کشیده شدن عضلات پشتی
• کاهش انعطاف پذیری در حرکات چرخشی ستون فقرات

عملکردهای فیزیکی محدود کیفوز با ضعیف شدن عضلات پشت و دشواری در انجام کارهایی مانند راه رفتن و بلند شدن از صندلی همراه است. انحنای ستون فقرات همچنین می تواند نگاه کردن به سمت بالا یا رانندگی را دشوار کند و در هنگام دراز کشیدن باعث درد شود.

• کاهش حجم های ریوی ومشکلات تنفسی
• مشکلات گوارشی

کیفوز شدید می تواند دستگاه گوارش را تحت فشار قرار دهد و مشکلاتی مانند رفلاکس اسیدی و مشکل در بلع را ایجاد کند.

اگر متوجه افزایش انحنا در قسمت بالای ستون فقرات فرزندتان شدید، به پزشک مراجعه کنید.

علت های کیفوز

استخوان ها (مهره ها) یی که ستون فقرات سالم را تشکیل می دهند مانند استوانه هایی هستند که در یک ستون روی هم چیده شده اند. کیفوز زمانی اتفاق می افتد که مهره های پشت گوه شکل تر می شوند. شکل مهره ها را می توان با موارد زیر تغییر داد:

1. شکستگی: شکستگی مهره ها می تواند منجر به انحنای ستون فقرات شود. شکستگی های فشاری، که می تواند در استخوان ضعیف رخ دهد، شایع ترین هستند. شکستگی های فشاری خفیف اغلب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند.
2. پوکی استخوان: استخوان های دارای تراکم استخوانی کم و ضعیف می توانند باعث انحنای ستون فقرات شوند، به خصوص اگر دچار شکستگی شوند. پوکی استخوان در زنان مسن و افرادی که برای مدت طولانی کورتون مصرف کرده اند، شایع تر است.
3. تخریب دیسک: دیسک های نرم و دایره ای شکل به عنوان بالشتک بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند. با افزایش سن، این دیسک ها صاف و منقبض شده که اغلب باعث بدتر شدن کیفوز می شود.
4. بیماری شوئرمن: این بیماری که کایفوز شوئرمن نیز نامیده می شود، یک اختلال رشدی در ستون فقرات است. بیماری شوئرمن باعث رشد غیرطبیعی مهره‌های پشتی (قسمت فوقانی ستون فقرات) می‌شود.

5. مشکلات دیگر: استخوان های ستون فقرات که قبل از تولد به درستی رشد نمی کنند می توانند باعث کیفوز شوند. کیفوز در کودکان همچنین می‌تواند با برخی شرایط پزشکی مانند سندرم اهلرز-دانلوس همراه باشد.
6. عوامل محیطی: نشستن و ایستادن نادرست و همچنین حمل اشیای سنگین مانند کیف و کوله پشتی دانش آموزان به صورت یک طرفه در بلند مدت می توانند باعث ایجاد انحراف در راستای ستون فقرات شوند.

انواع کیفوز

• کیفوز وضعیتی: شایع ترین نوع کیفوز، کیفوز وضعیتی است. این نوع کیفوز معمولا در اثر اتخاذ وضعیت بدنی نامناسب به وجود می آید و به طور طبیعی احتمال بروز آن در نوجوانان وجود دارد. خم‌شدگی کمر در این وضعیت مشخص است، اما با ناهنجاری‌های ستون فقرات همراه نیست. قوز کمر بیشتر از ۵۰ درجه است و زمانی که از بیمار خواسته می‌شود کمر خود را صاف کند، این وضعیت اصلاح می‌شود. این نوع قوز در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود. معمولا دردناک نیست و بیماری پیشرفت نمی‌کند. درنتیجه در بزرگسالی عوارض جدی ایجاد نشده و تاثیر زیادی روی زندگی ندارد. این نوع کیفوز معمولا با ورزش و فیزیوتراپی امکان‌پذیر است.

• کیفوز ساختاری: این نوع از کیفوز به علت عواملی مانند ناهنجاری های موجود در استخوان ها، دیسک های بین مهره ای، اعصاب، لیگامنت ها یا عضلات بوجود می آید. در افراد مبتلا به کیفوز ساختاری، برای درمان باید از مداخلات پزشکی تهاجمی تر مانند جراحی استفاده شود. از جمله شایع ترین انواع کیفوز ساختاری کیفوز شوئرمن است

علائم کیفوز شوئرمن هم معمولا در نوجوانی آشکار می‌شود. اما بدشکلی ناشی از این عارضه نسبت به کیفوز وضعیتی بیشتر است. علت بروز این مشکل ناهنجاری ساختاری در ستون فقرات است.

در کیفوز شوئرمن، یک طرف مهره ها (پشت) به طور منظم رشد می کند، در حالی که جلوی آن کندتر رشد می کند. این تفاوت سرعت رشد منجر به مهره ای با شکل گوه ای می شود که افزایش خمیدگی در قسمت فوقانی ستون فقرات و کیفوز پشتی را در پی دارد. در عکس‌برداری با اشعه ایکس مشخص می‌شود که چند مهره از پهلو به‌جای شکل مستطیل حالت مثلثی دارند. درنتیجه ستون فقرات به سمت جلو خم شده و فضای دیسک کاهش پیدا می‌کند.

خمیدگی کمر در این وضعیت تیز و زاویه‌دار است و بیمار نمی‌تواند کمر خود را صاف کند. معمولا کیفوز شوئرمن در پسران بیشتر از دختران دیده شده و با تکمیل رشد، تشدید این وضعیت هم متوقف می‌شود. برخی از این بیماران ممکن است درد داشته باشند. معمولا درد در برجسته‌ترین قسمت است. فعالیت‌هایی مانند ایستادن طولانی‌مدت درد را تشدید می‌کند.

• کیفوز مادرزادی: همان‌طور که از نام این نوع کیفوز مشخص است، از بدو تولد وجود دارد. ستون فقرات جنین در رحم رشد طبیعی ندارد و استخوان‌ها درست شکل نمی‌گیرند. گاهی هم مهره‌ها با هم ترکیب می‌شوند. معمولا وضعیت کیفوز مادرزادی با افزایش سن کودک بدتر می‌شود. در بیشتر موقع این بیماران باید در سن کودکی جراحی شوند تا بیماری پیشرفت نکند. بسیاری از این کودکان ناهنجاری‌های مادرزادی دیگری هم دارند که روی قلب و کلیه‌ها تاثیر می‌گذارند.

• کیفوز پیری: به طور معمول پوکی استخوان، کیفوز منتقل شده از دوران جوانی، کیفوز ناشی از سل ستون مهره ها علل کیفوز پیری هستند.

تشخیص کیفوز یا قوز کمر

به طور کلی ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی کامل از جمله بررسی قد شما را انجام می دهد. ممکن است از شما خواسته شود که از کمر به جلو خم شوید در حالی که پزشک ستون فقرات شما را از پهلو می بیند. همچنین ممکن است برای بررسی رفلکس ها و قدرت عضلانی خود تحت معاینه عصبی قرار بگیرید.

تست هایی که ممکن است سفارش داده شوند عبارتند از:

• رادیولوژی تخصصی ستون فقرات: رادیوگرافی از روبرو و پهلو می تواند درجه انحنای مهره ها را تعیین کند و تغییر شکل مهره ها را نشان دهد.
• سی تی اسکن و ام آر آی: اگر پزشک شما تصاویر دقیق تری بخواهد ممکن است سی تی اسکن توصیه شود.با استفاده از MRI می تواند عفونت یا تومور در ستون فقرات شما را تشخیص دهد.
• آزمایشات عصبی: اگر احساس بی‌حسی یا ضعف عضلانی دارید، ممکن است به آزمایش‌هایی نیاز داشته باشید تا مشخص شود که تکانه‌های عصبی چقدر بین نخاع و اندام‌های شما حرکت می‌کنند.
• تست تراکم استخوان: استخوان با تراکم و چگالی کم می تواند کیفوز را بدتر کند و اغلب با داروها بهبود می یابد.

درمان کیفوز یا قوز کمر

درمان کیفوز به نوع، علت و شدت بیماری شما بستگی دارد.

• مسکن ها و داروهای پوکی استخوان: این روش بیشتر در افراد بزرگسال و مسن مورد استفاده قرار می گیرد و به جلوگیری از شکستگی های اضافی ستون فقرات که باعث بدتر شدن کیفوز شما می شود کمک کند
• تمرینات ورزشی کششی، تقویتی و اصلاحی و فیزیوتراپی: این روش بیشتر درنوجوانان و سالمندان مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند به بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات و تسکین کمردرد کمک کند.
• استفاده از بریس (کمربند طبی) ستون فقرات: این روش بویژه در کودکان که استخوان هایشان هنوز در حال رشد است مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند پیشرفت کیفوز را متوقف کنند.
• جراحی و روش های دیگر: این روش بیشتر در افرادی که دچار کیفوز شدید و کیفوز ساختاری هستند مورداستفاده قرار می گیرد. رایج‌ترین روش جراحی فیوژن ستون فقرات است که در آن جراح از میله‌ها و پیچ‌های فلزی برای محکم کردن استخوان‌های ستون فقرات به یکدیگر در موقعیت صحیح استفاده می‌کند.