از ابتدای بارداری تا پایان آن، معمولاً سه یا چهار سونوگرافی برای کنترل سلامت جنین و مادر انجام میشود. سونوگرافیهای دوران بارداری به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ سونوگرافیهای معمول که لازم است هر زن بارداری آنها را انجام دهد و سونوگرافیهای تشخیصی و تکمیلی که در صورت لزوم درخواست انجام آن داده میشود. به منظور کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص‌های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری چند سونوگرافی را انجام دهد. در این مطلب با سونوگرافیهای معمول و سونوگرافیهای موارد خاص در دوران بارداری آشنا شوید.
سونوگرافیهای معمول بارداری
برای کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص‌های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری چند بار سونوگرافی انجام دهد. این سونوگرافیهای معمول در طول بارداری شامل موارد زیر است:
تشخیص حاملگی خارج از رحم:
اولین سونوگرافی در دوران بارداری با هدف تشخیص ساک حاملگی و بررسی احتمال حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار انجام میشود. این سونوگرافی در اوایل بارداری و معمولاً دو یا سه هفته بعد از عقب افتادن عادت ماهانه انجام میشود. پزشک در این سونوگرافی، وضعیت شکل‌گیری ساک حاملگی، جنین و همچنین وجود ضربان قلب جنین را بررسی می‌کند.
سونوگرافی NT
این سونوگرافی معمولاً طی هفتههای ۱۱ تا ۱۳ بارداری و به عنوان بخشی از غربالگری‌های سه ماهۀ اول انجام میشود. در سونوگرافی NT، میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن بررسی میشود. نتیجۀ این سونوگرافی، احتمال ابتلا به اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را تعیین می‌کند.
سونوگرافی آنومالی
سونوگرافی آنومالی معمولاً در سه ماهۀ دوم بارداری و بین هفتههای ۱۶ تا ۱۸ تجویز میشود. در این سونوگرافی جنین برای یافتن هر نوع نقص ساختاری و مشکلات رشد، به دقت بررسی میشود. متخصص سونوگرافی، اجزای بدن جنین را برای وجود هر نوع مشکل احتمالی در قلب، شکم، ستون فقرات، صورت و سایر بخش‌ها بررسی می‌کند. همچنین وضعیت جفت و محل قرارگیری آن و بند ناف مورد بررسی قرار می‌گیرد و امکان تعیین جنسیت جنین نیز امکان‌پذیر است.
آخرین سونوگرافی
بعد از هفتۀ ۲۸ بارداری یک سونوگرافی دیگر برای بررسی میزان رشد جنین و وزن او به نسبت سن جنین انجام میشود. طول استخوان‌های دور سر، ران و دور شکم وزن جنین را تخمین می‌زنند و آن را به نسبت وزن مناسب برای هفتۀ بارداری مقایسه می‌کنند.
سونوگرافیهای تشخیصی بارداری و موارد خاص
در سونوگرافیهای عادی یا سایر آزمایش‌های دوران بارداری، گاهی موارد خاصی دیده میشود که نیازمند بررسی بیشتری است تا نسبت به نبود هر گونه مشکل اطمینان حاصل شود. در این موارد پزشک ممکن است سونوگرافیهای خاص دیگری را نیز در طول دوران بارداری تجویز کند. برخی از سونوگرافی‌هایی که معمول نیست، اما در صورت وجود مشکل شاید برای زنان باردار تجویز شود شامل موارد زیر است:
سونوگرافی داپلر
در هر کدام از مراحل سونوگرافیهای معمول بارداری، اگر پزشک مشکلی در قلب یا جریان خون جنین احساس کند، برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص مشکل، ممکن است سونوگرافی داپلر تجویز کند. پزشک می‌تواند به وسیلۀ سونوگرافی داپلر، جریان خون جنین را با دقت بررسی کند و هر نوع مشکل قلبی و عروقی را در جنین تشخیص دهد. همچنین در صورت وجود مواردی مثل دو یا چندقلویی، رشد غیرطبیعی جنین، بررسی عملکرد جفت، تولید آنتی‌بادی rh منفی در خون مادر، سابقۀ سقط جنین یا از دست دادن نوزاد در بدو تولد نیز ممکن است درخواست سونوگرافی داپلر داده شود.
اکوکاردیوگرافی قلب
در سونوگرافی معمول دورۀ بارداری که در سه ماهۀ دوم بارداری انجام میشود، پزشک ممکن است احتمال وجود مشکل در قلب جنین را تشخیص دهد. در این صورت انجام اکوی قلب جنین تجویز میشود. در این سونوگرافی، جریان خون در سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های جنین به طور دقیق بررسی میشود. همچنین در اکوی قلب، مشکلات قلبی جنین مثل وجود حفره در قلب و مشکل در شریان‌های خونی قابل تشخیص است.
آزمایش پروفایل بیوفیزیکال
این آزمون در اواخر بارداری انجام میشود. در این آزمون سلامت کلی جنین و حرکات او مورد بررسی قرار می گیرد. در بارداری های پر خطر نظیر از دست رفتن بارداری‌های قبلی در نیمۀ دوم بارداری، وجود فشار خون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم یا مواردی که زایمان به تأخیر افتاده است یا با تشخیص پزشک ممکن است آزمایش پروفایل بیوفیزیکال برای شما تجویز شود. این آزمایش شامل سونوگرافی و تست بدون استرس است. در سونوگرافی مربوطه، وضعیت تنفسی، ماهیچه‌ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع آمنیوتیک اندازه‌گیری میشود.
سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی
در سونوگرافی سه‌بعدی، شما می‌توانید یک تصویر سه‌بعدی از جنین مشاهده کنید و در نهایت عکسی از او را دریافت کنید و در سونوگرافی چهاربعدی، با کنار هم قرار دادن عکس‌ها یک فیلم از حرکات جنین در اختیار شما قرار می‌گیرد. اسکن سه بعدی و. چهار بعدی به اندازۀ سونوگرافی معمولی امن است. با این حال، انجام آنها صرفاً برای داشتن عکس یا فیلمی از جنین توصیه نمی‌شود. با انجام این کار، شما جنینتان را در معرض سونوگرافیهای غیرضروری قرار می‌دهید. همین‌طور استفاده از امواج فراصوت برای مدت زمانی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت، طولانی‌تر از محدودیت‌های ایمنی است و توصیه نمی‌شود. با این حال، این نوع سونوگرافی‌ها اطلاعات بیشتری در مورد تشخیص ناهنجاری‌ها در اختیار پزشک می‌گذارد. از آنجا که این نوع سونوگرافی جزئیات بیشتری را از زوایای مختلف نشان می‌دهد، در تشخیص‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا برای برنامه‌ریزی‌های بعد از تولد تصمیم بگیرند.
