در مسیر تشخیص و درمان مشکلات دندان و فک، یکی از پرتکرارترین اصطلاحاتی که بیماران میشنوند عکس OPG یا پانورکس است. بسیاری از افراد تصور میکنند اینها روشهای متفاوتی هستند یا هرکدام کاربرد خاصی دارند، در حالی که در عمل، این نامها اغلب به یک نوع تصویربرداری واحد اشاره میکنند.
برای درک درست این موضوع، لازم است ابتدا بدانیم OPG دقیقاً چیست و چرا در دندانپزشکی چنین جایگاه مهمی دارد.
OPG دقیقاً چیست؟
OPG مخفف عبارت Orthopantomogram است؛ نامی تخصصی برای نوعی رادیوگرافی که نمایی گسترده و یکپارچه از دهان و فک ارائه میدهد.
در یک تصویر OPG، تمام دندانهای فک بالا و پایین، استخوانهای فک، مفاصل گیجگاهی و فکی، مسیر رویش دندانها و بخشهایی از سینوسهای فکی بهطور همزمان دیده میشوند.
ویژگی اصلی OPG این است که بهجای تمرکز روی یک یا دو دندان، تصویری کلی و پانورامیک از ساختارهای دهانی و فکی فراهم میکند. این دید کلی به دندانپزشک اجازه میدهد وضعیت عمومی دهان را ارزیابی کند و درباره ادامه بررسیها یا درمان تصمیم بگیرد.
پانورامیک یعنی چه؟
واژه پانورامیک به معنی دید گسترده و سراسری 360 درجه است. در تصویربرداری دندان، پانورامیک یعنی ثبت یک تصویر واحد که کل قوس دندانی و فکها را در بر بگیرد.
در این روش، دستگاه بهآرامی و بهصورت چرخشی دور سر بیمار حرکت میکند و طی چند ثانیه، اطلاعات لازم برای ساخت تصویر کامل جمعآوری میشود.
بنابراین وقتی گفته میشود عکس پانورامیک دندان، منظور همان تصویری است که نمایی کلی از فک و دندانها ارائه میدهد؛ همان چیزی که در اصطلاح علمیتر به آن OPG گفته میشود.
پانورکس چیست و چرا این نام رایج شده است؟
پانورکس در اصل نام یک برند قدیمی از دستگاههای تصویربرداری پانورامیک بوده است، اما بهمرور زمان این نام در گفتار عمومی و حتی در مکالمات بین بیماران و دندانپزشکان، بهعنوان یک اصطلاح رایج جا افتاده است.
امروزه وقتی بیمار میگوید پانورکس، تقریباً همیشه منظورش عکس پانورامیک دندان یا همان OPG است.
به بیان سادهتر:
- OPG نام علمی و پزشکی این نوع تصویر است
- پانورامیک توصیف نوع تصویر (نمای گسترده) است
- پانورکس نام رایجی است که در زبان محاورهای برای همین تصویربرداری استفاده میشود
از نظر کاربرد بالینی، اینها تفاوت ماهوی با هم ندارند و همگی به یک نوع تصویربرداری اشاره میکنند.
عکس OPG چه اطلاعاتی به دندانپزشک میدهد؟
برخلاف عکسهای موضعی دندان که تنها یک ناحیه کوچک را نشان میدهند، OPG تصویری جامع ارائه میکند.
با این تصویر میتوان وضعیت کلی دندانها، وجود دندانهای نهفته (بهویژه دندان عقل)، سلامت استخوان فک، علائم عفونتهای پنهان، تحلیل استخوان، مشکلات مفصل فکی و حتی برخی ناهنجاریهای مادرزادی را بررسی کرد.
OPG معمولاً اولین تصویری است که در بسیاری از درمانها درخواست میشود، چون مسیر تشخیص را روشن میکند. بر اساس نتیجه آن، ممکن است نیاز به تصاویر تکمیلی دقیقتر وجود داشته باشد یا درمان مستقیماً آغاز شود.
OPG در چه مواردی بیشترین کاربرد را دارد؟
این تصویربرداری در شرایط مختلفی نقش کلیدی ایفا میکند. در معاینات اولیه دندانپزشکی، OPG نمای کلی از وضعیت دهان ارائه میدهد.
در درمانهای ارتودنسی، بررسی رویش دندانها و موقعیت ریشهها اهمیت زیادی دارد.
در جراحی فک و صورت، OPG برای ارزیابی کلی استخوانها و مفاصل فکی استفاده میشود.
پیش از کاشت ایمپلنت، این تصویر به تشخیص وضعیت استخوان و برنامهریزی اولیه کمک میکند.
همچنین برای بررسی دندانهای عقل نهفته یا مشکلات مفصل گیجگاهیـفکی، OPG یکی از اولین انتخابهاست
نحوه انجام عکس OPG چگونه است؟
گرفتن عکس OPG بسیار ساده و سریع است. بیمار در حالت ایستاده یا نشسته در مقابل دستگاه قرار میگیرد و سر در موقعیت مشخصی ثابت میشود.
دستگاه طی چند ثانیه بهصورت چرخشی دور سر حرکت میکند و تصویر را ثبت میکند. این فرآیند کاملاً بدون درد است و نیاز به آمادگی خاصی ندارد.
به دلیل استفاده از تجهیزات دیجیتال مدرن، دوز اشعه در OPG بسیار پایین و مطابق استانداردهای ایمنی بینالمللی است.
آیا عکس OPG خطر دارد؟
یکی از نگرانیهای رایج بیماران، مواجهه با اشعه است. در واقع، میزان اشعهای که در یک OPG دیجیتال دریافت میشود بسیار کم است و در حدی قرار دارد که برای بررسیهای تشخیصی ایمن محسوب میشود.
استفاده از دستگاههای دیجیتال جدید و رعایت اصول حفاظت پرتویی، این اطمینان را میدهد که حتی در صورت نیاز به تکرار تصویربرداری، خطری متوجه بیمار نباشد.
تفاوت OPG با سایر عکسهای دندان چیست؟
OPG تصویری کلی ارائه میدهد، نه جزئیات بسیار ریز یک دندان خاص. به همین دلیل، اگر دندانپزشک نیاز به بررسی دقیق پوسیدگی، ریشه یا کانال دندان داشته باشد، ممکن است عکسهای موضعیتری درخواست کند.
اما OPG معمولاً نقطه شروع تشخیص است و کمک میکند تصمیم گرفته شود که آیا به تصاویر تکمیلی نیاز هست یا خیر.
چرا کیفیت مرکز تصویربرداری در OPG اهمیت دارد؟
کیفیت تصویر OPG مستقیماً به نوع دستگاه و دقت تنظیمات آن وابسته است. تصاویر تار یا کمکیفیت میتوانند تشخیص را دشوار یا حتی گمراهکننده کنند.
در مراکز مجهز که از سیستمهای فول دیجیتال استفاده میشود، تصاویر واضحتر، دقیقتر و با دوز اشعه کمتر تهیه میشوند و دندانپزشک میتواند با اطمینان بیشتری تصمیمگیری کند.
در مرکز تصویربرداری و رادیولوژی راد، رادیوگرافی پانورکس (OPG) با دستگاه Vatech انجام میشود. وقتی صحبت از دقت و کیفیت در تصویربرداری دندان، جمجمه و فک میشود، Vatech همیشه در صدر انتخابها قرار دارد. برند معتبر کرهای با وضوح تصویری بالا، مناسب برای تمام پروسیجرهای تخصصی و عمومی دندانپزشکی، از معاینه اولیه تا ایمپلنت و ارتودنسی، که تمام گرافیهای تخصصی دندان و فک در مرکز تصویربرداری راد با آن انجام میشود.
جمعبندی؛ OPG، پانورکس و پانورامیک را چطور درست بفهمیم؟
اگر بخواهیم ساده و دقیق جمعبندی کنیم:
OPG، پانورکس و عکس پانورامیک همگی به یک نوع تصویربرداری اشاره دارند.
تفاوت آنها بیشتر در نامگذاری است تا در ماهیت پزشکی.
این تصویربرداری یکی از پایههای اصلی تشخیص در دندانپزشکی و جراحی فک و صورت است و نقش مهمی در پیشگیری از درمانهای اشتباه و تشخیص زودهنگام مشکلات پنهان دارد.
انجام OPG در مرکز مجهز و با دستگاه دیجیتال، اولین گام برای یک درمان دقیق و اصولی محسوب میشود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.