سنجش تراکم استخوان (DXA) یکی از سادهترین و دقیقترین آزمایشهایی است که میتواند وضعیت سلامت استخوانهای ما را مشخص کند. اما سؤال مهمی که برای خیلیها پیش میآید این است که:
- چه زمانی باید این تست را انجام بدهم؟
- آیا فقط مخصوص افراد مسن است یا لازم است زودتر اقدام کنیم؟
- آیا انجام آن تنها در صورت درد لازم است؟
- یا باید قبل از بروز مشکل، یک بار این تست را انجام داد؟
برای پاسخ به این پرسشها، باید بدانیم که کاهش تراکم استخوان روندی آهسته و بیعلامت دارد و اگر منتظر علائم بمانیم، ممکن است کار از درمان ساده گذشته باشد. به همین دلیل تشخیص زمان مناسب برای انجام این تست اهمیت زیادی دارد.
چرا زمان انجام سنجش تراکم استخوان مهم است؟
کاهش تراکم استخوان معمولاً سالها قبل از اینکه فرد با شکستگی روبهرو شود شروع میشود؛ اما چون علامت خاصی ندارد، اغلب افراد زمانی متوجه آن میشوند که آسیب جدی رخ داده است. وقتی استخوان به حدی ضعیف شود که با ضربهای کوچک دچار شکستگی شود، بخش زیادی از مسیر بیماری طی شده و درمان سختتر خواهد بود.
اما اگر تست DXA را پیش از بروز علائم انجام بدهیم، میتوانیم تغییرات کوچک را قبل از رسیدن به مرحله خطرناک تشخیص دهیم. این تشخیص زودهنگام، فرصت طلایی برای پیشگیری و جلوگیری از شکستگیهای آینده را فراهم میکند.
سن مناسب برای سنجش تراکم استخوان
سن یکی از تعیینکنندهترین عوامل در زمان انجام DXA است.
در زنان، کاهش سطح هورمون استروژن پس از یائسگی، سرعت از دست رفتن استخوان را چندبرابر میکند. به همین دلیل توصیه میشود:
- تمام زنان ۵۰ سال به بالا دستکم یک بار این تست را انجام دهند.
- اگر یائسگی زودرس رخ داده باشد، این تست باید حتی زودتر انجام شود.
در مردان، پوکی استخوان دیرتر و آرامتر بروز پیدا میکند، اما کاملاً قابلتوجه است.
- مردان بالای ۶۵ سال بهتر است حداقل یک بار DXA انجام دهند تا وضعیت استخوانهایشان مشخص شود.
نکته مهم اینکه سن تنها معیار نیست؛ بسیاری از افراد قبل از ۵۰ سالگی نیز در معرض خطر جدی قرار دارند.
چه کسانی قبل از ۵۰ سالگی نیاز به سنجش تراکم دارند؟
عدهای از افراد حتی در سنین جوانتر به دلیل شرایط جسمی، سبک زندگی یا سابقه بیماری، در معرض کاهش تراکم استخوان قرار میگیرند. اگر در یکی از این دستهها قرار دارید، انجام DXA برای شما ضروری است، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید.
برای مثال، افرادی که وزن بسیار پایین دارند یا در طول سالها رژیمهای سخت گرفتهاند، بیشتر در معرض کاهش تراکم استخوان هستند. مصرف سیگار و الکل نیز اثر مستقیمی بر کیفیت استخوان دارد و میتواند سالها قبل از سنین میانسالی، روند کاهش تراکم را آغاز کند.
بیماریهایی مانند اختلالات تیروئید، دیابت، بیماریهای کبدی یا کلیوی و مشکلات جذب گوارشی نیز میتوانند در عملکرد طبیعی استخوان اختلال ایجاد کنند.
علاوه بر این، افرادی که سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، معمولاً در سنین پایینتر دچار کاهش تراکم میشوند.
مصرف برخی داروها نیز یکی از دلایل بسیار مهم است؛ داروهای کورتونی مانند پردنیزولون، داروهای ضدتشنج مانند دیلانتین و برخی داروهای سرطان، همگی روند طبیعی بازسازی استخوان را مختل میکنند.
در این شرایط، حتی اگر فرد جوانتر باشد، امکان پوکی استخوان وجود دارد و انجام تست DXA توصیه میشود.
وقتی علائم هشدار ظاهر شود، زمان را از دست ندهید
اگرچه پوکی استخوان معمولاً بدون علامت است، اما برخی نشانهها میتوانند هشداردهنده باشند. اگر یکی از این علامتها را دارید، انجام سنجش تراکم باید در اولویت قرار بگیرد.
برای مثال، کاهش قد در طول چند سال یا خمیدگی پشت میتواند نشانهای از آسیبهای ستون فقرات باشد. دردهای مبهم و مزمن در کمر یا لگن نیز ممکن است نتیجه ریزش تدریجی مهرهها باشد. شکستگی با ضربههای کم یا شکستگی مچ، لگن یا مهرهها در گذشته نیز نشان میدهد که کیفیت استخوانها پایین بوده و نیاز به بررسی دقیق وجود دارد.
در چنین شرایطی نباید منتظر بدتر شدن وضعیت ماند؛ DXA میتواند میزان آسیب را مشخص کند و زمان طلایی درمان را در اختیار پزشک بگذارد.
بهترین فاصله زمانی برای تکرار سنجش تراکم
تکرار تست DXA بستگی به شدت کاهش تراکم، سن و عوامل خطر دارد.
معمولاً توصیه میشود:
- اگر تراکم استخوان طبیعی باشد، هر ۳ تا ۵ سال یکبار کافی است.
- اگر تراکم کاهش داشته باشد، بهتر است هر ۱ تا ۲ سال تکرار شود.
- اگر فرد تحت درمان پوکی استخوان است، پزشک برای ارزیابی روند بهبود، فاصله زمانی کوتاهتر را توصیه میکند.
هدف از تکرار DXA این است که بدانیم استخوانها در چه جهتی حرکت میکنند: رو به بهتر شدن یا بدتر شدن.
سنجش تراکم استخوان در چه مواردی حتماً باید انجام شود؟
گاهی شرایط جسمی یا پزشکی بهگونهای است که DXA نه تنها مفید، بلکه ضروری است.
بهعنوان نمونه:
- اگر فرد دو بار یا بیشتر دچار شکستگیهای کمضربه شده باشد
- اگر کاهش ناگهانی قد یا قوز پشت ایجاد شده باشد
- اگر فرد دچار یائسگی زودرس باشد
- اگر مصرف کورتون طولانیمدت وجود داشته باشد
- اگر دیابت، بیماریهای تیروئید یا کمبود ویتامین D شدید وجود داشته باشد
در تمام این موارد، DXA بهترین و دقیقترین ابزار برای ارزیابی است.
چرا بهتر است سنجش تراکم استخوان را جدی بگیریم؟
پوکی استخوان از جمله بیماریهایی است که با پیشگیری و تشخیص زودرس، میتوان از عوارض سنگین آن جلوگیری کرد. یک تست کوتاه و بدون درد، میتواند مانع شکستگیهایی شود که ماهها فرد را خانهنشین میکند و کیفیت زندگی او را کاهش میدهد.
سنجش تراکم استخوان نهتنها تصویری واضح از وضعیت استخوانها ارائه میدهد، بلکه اولین قدم برای داشتن یک برنامه درمانی یا پیشگیرانه است. اگر در گروههای پرخطر قرار دارید، اگر سابقه خانوادگی دارید یا اگر حتی صرفاً میخواهید مطمئن شوید وضعیت استخوانهایتان چگونه است، انجام این تست را به تعویق نیندازید.
چرا مرکز تصویربرداری راد گزینه مناسبی برای DXA است؟
مرکز تصویربرداری و رادیولوژی راد از دستگاه پیشرفته Hologic Horizon DXA استفاده میکند؛ سیستمی که دقت بسیار بالا، سرعت مناسب و تابش حداقل دارد. فرآیند اسکن کاملاً بدون درد است و تنها چند دقیقه طول میکشد. گزارشدهی دقیق، حضور تکنسین متخصص و امکان پذیرش سریع سالمندان از دیگر مزایای این مرکز است.
برای کسانی که میخواهند بدون اتلاف وقت، یک ارزیابی کامل و معتبر از وضعیت استخوانهایشان داشته باشند، راد یکی از بهترین انتخابهاست.
نوبت دهی آنلاین سنجش تراکم استخوان
مرکز تصویربرداری راد این امکان را فراهم آورده که به راحتی با تکمیل فرم نوبت دهی آنلاین، میتوانید درخواست رزرو نوبت خود را ثبت نمایید تا همکاران ما در مرکز راد با شما تماس کرده و زمان حضور شما در مرکز و انجام تصویربرداری سنجش تراکم استخوان را نهایی و ثبت کنند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.